पर्वत पर्व

(फोटो, सोनमर्ग ग्लेशियर, -अभिजित पानसे)

चवथीत आणि सातवीतील शिष्यवृत्तीच्या परीक्षेमुळे पर्वताचा संबंध नग, अचल,गिरी अश्या समानार्थी शब्दांपुरताच आला होता.

पण गोष्टींच्या पुस्तकातुन, शंकराच्या गोष्टीतुन, किल्लयांच्या पुस्तकातुन हिमालयाची..सह्याद्रीची छापील ओळख झाली.आणि
हळुहळु पर्वत, डोंगर,टेकड्या या समकुटुंबीयांवरील;
नद्या,समुद्र यांच्यावरील प्रेम रूजलं आणि वाढतच गेलं.

शाळेच्या एका सहलीमुळे सर्वप्रथम प्रत्यक्षात याची देही याची डोळा दर्शन झालं ते ब्रह्मगिरीचं.
डिसेंबरच्या थंडीत; त्र्यंबकेश्वराच्या कोरीव दगडी शिल्प,कळसाच्या पार्श्वभागी धुक्यात अर्धा दडलेला काळ्याकभिन्न डोंगर उठुन दिसत होता.ते दृश्य नेहमीसाठी ह्रदयावर कोरल्या गेलं.

ह्याच ब्रह्मगिरी ज्ञानेश्वर,निवृत्ती मुक्ताई, सोपान ही बालके माता पितासोबत प्रदक्षिणा घालताना;
जंगलातील एका वाघामुळे; ''ये मी तुझीच वाट पाहात होतो'' म्हणत स्वागत करणाऱ्या गहिनीनाथांसोबत बालक निवृत्तीची पहिली भेट डोंगराच्या एका गुहेत झाली होती.

याच ब्रह्मगिरीच्या गुहेत गहिनीनाथांकडुन नाथ संप्रदायाची दिक्षा घेउन काही वर्षांनी बाहेर आल्यावर बालक निवृत्तीचे निवृत्तीनाथ झाले होते.

पुढे ज्ञानेश्वर माउलींनी बंधु निवृत्तीनाथांनाच गुरू केल्यावर ज्ञानेश्वरी रचुन भक्ती संप्रदाय जनमानसात रूजवला.

ह्या सगळ्या घटनांना ब्रह्मगिरी कारणीभुत..साक्षी होता.

क्षणात हे सगळं तेव्हा आठवलं.

महाराष्ट्रातील प्रत्येक किल्ले प्रेमी..गिरी प्रेमींच्या आयुष्यातील अविभाज्य भाग म्हणजे रांगडा सह्याद्री!!

नगाधीराज हिमालय आपल्या महाराष्ट्रापासुन अंतराने फार दुर पण त्याची विशालता,अतिभव्यता मोहिनी घालते.

हिमालय आणि आपला सह्याद्रीमध्ये एक साम्य आहे.
दोन्ही ठिकाणी ''शिव'' नांदलाय..नांदतो.

हिमालयात शिव शंकर तर संपुर्ण सह्याद्रीच्या दऱ्या खोऱ्यात..जंगलात शिव छत्रपती बागडलाय..खेळलाय..लढलाय

दोन्ही पर्वतांवरील दगड,माती ही 'शिवमय' आहे.

 पावसाळ्यात हा पर्वत,डोंगर जलाभिषेक होत असलेला,गंगा धारण केलेला शंकर वाटतो.

हिवाळ्यात धुक्याची शुभ्र शाल पांघरलेला ध्यानस्थ वृद्ध संन्यासी वाटतो.

उन्हाळ्यात उघडा बोडका सूर्य त्राटक करणारा कडवा योगी वाटतो.

मी नेहमी म्हणतो every young person must do some escapades to remember those in later mediocre part of life.
तारूण्यातील रग ही जिरवलीच पाहिजे.

पण ती उर्ध्व/अधोगामी उर्जा योग्य मार्गाने प्रवाहीत झाली नाही तर नियम धुडकावणं.. गाड्या जोराने हाकणं..मुलींची छेड काढणं..बलात्कार अशी अधोगामी कृत्ये होतात.

तारूण्याची खऱ्या अर्थाने रग जिरते ती व्यायाम..पर्वतारोहण..पर्वतावरील गड किल्ले सर केल्याने.

हिमालयातील शिखरं हाडाच्या कडव्या गिर्यारोहकाला सतत साद घालत असतात.

येथे डोळ्यांवर सन ग्लासेस हे '#कूल' दिसण्यासाठी नाही तर ती गरज म्हणुन घालावे लागतात.येथे चेहऱ्याची त्वचा रापते..केसाच्या झिंज्या होतात..शरीर धुळीनं माखतं..प्रत्येक स्नायु दुखायला लागतात..श्वास घेताना फुफ्फुसं गळ्यापर्यंत येतात.

पण तरीही पर्वतप्रेमी चालत राहतो.आणि जेव्हा शिखर गाठतो तेव्हाचा आनंद..मानसीक शांती अवर्णणीय असते.ती फक्त अनुभवताच येउ शकते.
खालचं सारं खुजं दिसतं.

हेच पर्वत कधी अंर्तमुख करतात.कधी आयुष्याला नवी दिशा देतात.कधी प्रश्न पाडतात..तर कधी अनेक न सोडवता आलेल्या प्रश्नांची उत्तरेही देतात.

पर्वत एकांत..शांतता..तसेच समुहाची team spirit ही जगायला शिकवतात.

पर्वतावरील सुर्योदय,सुर्यास्त जुन्या आठवणी जागवतात; नव्या आठवणी देतात.

आपल्या देशात नदी, पर्वत,समुद्र यांच्यापासुन मिळणाऱ्या भौगोलीक,जैविक फायद्यामुळे कृतज्ञेने त्यांना पुजनीय मानतात.

म्हणुन श्रीकृष्णानेही करंगळीवर गोवर्धन धारण करीत गोकुळाचं रक्षण केलं होतं.इंद्राची पुजा सोडुन पर्वताची पुजा करायला सांगितलं.

सह्याद्रीचं सौंदर्य..हिमालयाची भव्यता..गिरनारची गूढता..कैलासची दिव्यता..आयुष्यात एकदातरी अनुभवावीच.

पर्वतांचं व्यसन एकदा जडलं की..नाही '#व्यसन' हा योग्य शब्द नाही वाटत!तो एक नकारात्मक उर्जा प्रसवणारा शब्द वाटतो.

'Passion' is the word for it.

एकदा पर्वत हे pasion झालं की चुकीची व्यसनं दुर होतात..
पेन्शन घेणारी व्यक्तीही च्यवन ऋषी होतात.

तीन दिवसापुर्वी world mountain day झाला.पण पर्वत,नद्या,समुद्र यांवर बोलायला,लिहायला, वाचायला कुठलाही दिवस छानच!

स्वत: स्थिर असलेले हे पर्वत मात्र त्यांचे स्वत:चे वा जीवनाचे  शिखर प्राप्त करेपर्यंत आपल्याला जणु सतत सांगत राहतात
चरैवती.. चरैवती..चरवैति..
चालत राहा..चालत राहा.......

-अभिजित दिलीप पानसे