*शिवलिंग*
आऊटसोर्स्ड नावाच्या एका इंडो इंग्लिश मुव्हीमध्ये, त्यातील नायक भारतात आला असताना शंकराची पिंडी मंदिरात दिसते, तो आयेशा धारकर या अभिनेत्रीला विचारतो , हे काय आहे. ती त्याला सांगते “इट्स डॅट मेल पार्ट!” त्यानंतर बरंचसं एक्स्प्लेन करते की शिवाचं मेल पार्ट म्हणजे शिवलिंग, देवीची योनी यांपासून शिवलिंग बनतं. आणि त्याची पूजा केली जाते वगैरे.
ही संपूर्ण चुकीची माहिती, दृष्टिकोन आहे. बाहेरीलच नाही तर कित्येक भारतीय लोकांनाही हेच वाटतं शिवलिंग हे गुप्तांग आहे आणि त्याची पूजा केली जाते.
हा संपूर्ण गैरसमज आहे. शिवलिंग म्हणजे शिवाचं लिंग नाही.
'लिंग' हा संस्कृत शब्द आहे. बरेच संस्कृत आणि मराठी/हिंदी सारखे असतात. पण त्या शब्दांचे दोन वेगळे अर्थ असतात. एक मूळ अर्थ, एक बोलीभाषेतील.
लिंग ह्या संस्कृत शब्दाचा अर्थ 'प्रतीक' होतो. शिवलिंग हे शिवाचे प्रतीक म्हणून पुजले जाते. चिन्ह म्हणून संबोधले जाते.
अध्यात्मिक विश्वास असा आहे की ही सृष्टी शिव शक्तीतून उत्पन्न झाली आहे म्हणून त्याचं रूप शिवलिंग. असा मूळ 'भाव' आहे. पण उत्पन्न होण्याचा biological reproductionशी सोयीस्कर अर्थ जोडून शिवलिंगाला गुप्तांग म्हणून संबोधित केल्या जाऊ लागलं. हीच माहिती सगळ्यांना खरी वाटते.
शिव लिंग हे 'ज्योती'च्या आकारावरून निर्माण झालंय. कुठंतरी ऐकलं, वाचलं होतं की पूर्वी ऋषी मुनी लोक दिव्याच्या ज्योतीवर लक्ष केंद्रित करून त्याद्वारे सृष्टी, जीवन रहस्य मिळवण्याचे प्रयत्न करीत. ज्योतीवर ध्यान करीत.
जे खरेही वाटतं. कारण कुठल्याही गोष्टीवर लक्ष म्हणजे काँशिअस माईंड केंद्रित केल्यास सबकाँशिअस माईंड अंतर्मन अॅक्टिव्हेट होतं. तेव्हा अनेक विविध गोष्टी ‘क्लिक’ होतात.
पाउलो कोएल्होच्या “द अॅल्केमिस्ट”मध्ये ही वाळवंटात अॅल्केमिस्ट त्या मुलाला सांगतो, वाळूच्या एका कणावरजरी पूर्ण लक्ष केंद्रित केलंस तरी तुला अनेक गोष्टी कळतील.
वैश्विक दृष्टी ठेऊन विचार केला तर देशी विदेशी अनेक गोष्टीत साधर्म्य आढळतं. सिक्रेट पुस्तकातील पॉईंट्स, श्रीपादवल्लभ या मूळच्या तेलुगू पुस्तकातही दिसतात.
कारण सत्य हे सत्य असतंच. एक अधिक एक बरोबर दोन , हे भारतात ही होतील , उत्तर दक्षिण ध्रुवावरही होतील.
पूर्वी लोक दिव्याच्या ज्योतीवर लक्ष केंद्रित करीत ईश्वर समजून, शिव समजून. पण ज्योती सतत हलत असल्याने त्यांनी शिव म्हणून ज्योती आकाराचं पार्थिव पिंड केली. त्यावर लक्ष केंद्रित करू लागले. तिथून शंकराची पूजा शिवलिंग म्हणजे शिवाचं ‘चिन्ह’ ‘प्रतीक’ म्हणून पूजलं जाऊ लागलं. त्याचा शिवाच्या ‘लिंगाशी’ काहीही संबंध नाही. फक्त शब्दाचे अर्थ चुकीचे घेतले जातात.
पुल्लिंग, स्त्रीलिंग, नपुंसकलिंग म्हणताना, संबोधताना यात ‘लिंग’ हे ‘गुप्तांग’ म्हणून घेतल्या जात नाही. ते प्रतीक वा चिन्ह म्हणून समजल्या जातं. तेच शिवलिंग संबंधित आहे.
योनी म्हणजे स्त्रीचं गुप्तांग म्हणून इथे अभिप्रेत नसतं. संस्कृतमध्ये निरनिराळ्या जीवसृष्टीला योनी म्हटलं जातं. मनुष्य योनी, वानर योनी, कुक्कुट योनी……
त्यामुळे शिवलिंग पूजा म्हणजे शिवाच्या गुप्तांग समजून पूजा केली जाते हा पूर्णपणे गैरसमज आहे. जो खूप जणांचा असतो. विदेशात ही हाच अर्थ घेतला जातो. कारण भारतात बहुतेकांना तेच वाटतं.
आसाममध्ये #कामाख्या मंदिरात योनी पूजा केली जाते. ती गुप्तांगाची पूजा आहे. तो विषय वेगळा हा वेगळा.
शिवलिंग म्हणजे निर् - आकार, निर्गुण शिवतत्वाची ‘मॅटर’ रुपात 'पूजा' करायला तयार केलेला एक आकार, जो दिव्याच्या ज्योतीवरून प्रेरित आहे.
शिवलिंग हे ज्योतिर्मय आहे.
सत्यम शिवम् सुंदरम्!
- Abhijeet Panse
ही संपूर्ण चुकीची माहिती, दृष्टिकोन आहे. बाहेरीलच नाही तर कित्येक भारतीय लोकांनाही हेच वाटतं शिवलिंग हे गुप्तांग आहे आणि त्याची पूजा केली जाते.
हा संपूर्ण गैरसमज आहे. शिवलिंग म्हणजे शिवाचं लिंग नाही.
'लिंग' हा संस्कृत शब्द आहे. बरेच संस्कृत आणि मराठी/हिंदी सारखे असतात. पण त्या शब्दांचे दोन वेगळे अर्थ असतात. एक मूळ अर्थ, एक बोलीभाषेतील.
लिंग ह्या संस्कृत शब्दाचा अर्थ 'प्रतीक' होतो. शिवलिंग हे शिवाचे प्रतीक म्हणून पुजले जाते. चिन्ह म्हणून संबोधले जाते.
अध्यात्मिक विश्वास असा आहे की ही सृष्टी शिव शक्तीतून उत्पन्न झाली आहे म्हणून त्याचं रूप शिवलिंग. असा मूळ 'भाव' आहे. पण उत्पन्न होण्याचा biological reproductionशी सोयीस्कर अर्थ जोडून शिवलिंगाला गुप्तांग म्हणून संबोधित केल्या जाऊ लागलं. हीच माहिती सगळ्यांना खरी वाटते.
शिव लिंग हे 'ज्योती'च्या आकारावरून निर्माण झालंय. कुठंतरी ऐकलं, वाचलं होतं की पूर्वी ऋषी मुनी लोक दिव्याच्या ज्योतीवर लक्ष केंद्रित करून त्याद्वारे सृष्टी, जीवन रहस्य मिळवण्याचे प्रयत्न करीत. ज्योतीवर ध्यान करीत.
जे खरेही वाटतं. कारण कुठल्याही गोष्टीवर लक्ष म्हणजे काँशिअस माईंड केंद्रित केल्यास सबकाँशिअस माईंड अंतर्मन अॅक्टिव्हेट होतं. तेव्हा अनेक विविध गोष्टी ‘क्लिक’ होतात.
पाउलो कोएल्होच्या “द अॅल्केमिस्ट”मध्ये ही वाळवंटात अॅल्केमिस्ट त्या मुलाला सांगतो, वाळूच्या एका कणावरजरी पूर्ण लक्ष केंद्रित केलंस तरी तुला अनेक गोष्टी कळतील.
वैश्विक दृष्टी ठेऊन विचार केला तर देशी विदेशी अनेक गोष्टीत साधर्म्य आढळतं. सिक्रेट पुस्तकातील पॉईंट्स, श्रीपादवल्लभ या मूळच्या तेलुगू पुस्तकातही दिसतात.
कारण सत्य हे सत्य असतंच. एक अधिक एक बरोबर दोन , हे भारतात ही होतील , उत्तर दक्षिण ध्रुवावरही होतील.
पूर्वी लोक दिव्याच्या ज्योतीवर लक्ष केंद्रित करीत ईश्वर समजून, शिव समजून. पण ज्योती सतत हलत असल्याने त्यांनी शिव म्हणून ज्योती आकाराचं पार्थिव पिंड केली. त्यावर लक्ष केंद्रित करू लागले. तिथून शंकराची पूजा शिवलिंग म्हणजे शिवाचं ‘चिन्ह’ ‘प्रतीक’ म्हणून पूजलं जाऊ लागलं. त्याचा शिवाच्या ‘लिंगाशी’ काहीही संबंध नाही. फक्त शब्दाचे अर्थ चुकीचे घेतले जातात.
पुल्लिंग, स्त्रीलिंग, नपुंसकलिंग म्हणताना, संबोधताना यात ‘लिंग’ हे ‘गुप्तांग’ म्हणून घेतल्या जात नाही. ते प्रतीक वा चिन्ह म्हणून समजल्या जातं. तेच शिवलिंग संबंधित आहे.
योनी म्हणजे स्त्रीचं गुप्तांग म्हणून इथे अभिप्रेत नसतं. संस्कृतमध्ये निरनिराळ्या जीवसृष्टीला योनी म्हटलं जातं. मनुष्य योनी, वानर योनी, कुक्कुट योनी……
त्यामुळे शिवलिंग पूजा म्हणजे शिवाच्या गुप्तांग समजून पूजा केली जाते हा पूर्णपणे गैरसमज आहे. जो खूप जणांचा असतो. विदेशात ही हाच अर्थ घेतला जातो. कारण भारतात बहुतेकांना तेच वाटतं.
आसाममध्ये #कामाख्या मंदिरात योनी पूजा केली जाते. ती गुप्तांगाची पूजा आहे. तो विषय वेगळा हा वेगळा.
शिवलिंग म्हणजे निर् - आकार, निर्गुण शिवतत्वाची ‘मॅटर’ रुपात 'पूजा' करायला तयार केलेला एक आकार, जो दिव्याच्या ज्योतीवरून प्रेरित आहे.
शिवलिंग हे ज्योतिर्मय आहे.
सत्यम शिवम् सुंदरम्!
- Abhijeet Panse
