'ती' बिल्डिंग

25 डिसेंम्बर 015, नाताळ निमित्ताने.

दोन वर्षांपुर्वी चेन्नईमध्ये एप्रील महिन्यात मी आणि चिन्मयी नावाची माझी एक मैत्रिण संध्याकाळी Express Avenue mall मधुन मुव्ही बघुन बाहेर आलो.त्या दिवशी ''स्वामी समर्थ जयंती" होती.ती आणि तिचं संपूर्ण घरच स्वामी समर्थ भक्त असल्याने दिवसभर अधुन मधुन म्हणत होती आज नागपुरला असती तर मंदीरात जाता आला असतं.इथे चेन्नईत थोडीच असणारेय स्वामी महाराजांचं मंदीर!

सहज चालताना मला  E.A.Mall च्या मागे रस्त्यापलीकडेे एक परिचीत वास्तु दिसली.

मी तिला म्हटल ''स्वामी महाराजांच्या मंदीरात जायचंय ना तुला?''

''चल''!

चिन्मयीसुद्धा रोज ध्यान करत असल्याने Spirituality मध्ये रस असल्याने तीला मी करत असलेली कृती पटेल..पचेल याची मला कल्पना होती.

आम्ही रस्ता ओलांडुन 'त्या' शुभ्र वास्तु मध्ये आलो.ते एक छोटंसं 'चर्च' होतं.

आत कोणीच नव्हतं.कमालीची निरव शांतता होती.

फार क्वचित मी आजवर चर्चमध्ये गेलो असेल पण चर्चमधील ही शांतता गावातील वर्दळ नसलेल्या एखाद्या दगडी, हेमाडपंथी शंकराच्या मंदीरातील प्रमाणे वाटते.

शिव मंदीरातील आतील गाभाऱ्यात प्रवेश करताना, पिंडी जवळ बसताना जणु स्वत:च्या अंतरमनात प्रवेश केल्यासारखं वाटतं.
मग ती हरिश्चंद्रगडावरील मंदीरातील गूढ शांतता असु दे वा जंगली महाराजांच्या समाधीमागच्या पाताळेश्वराच्या पिंडीजवळ बसताना जाणवणारी असो.

चर्चमधील शांतता अगदी तितकी खोल नेणारी नाही वाटत पण ती निरवता आवडते.प्रसन्न वाटतं.
त्या संध्याकाळीही वाटलं.

मी चिन्मयीला म्हटलं ''या इथेही लोकं प्रार्थनेला येतात. त्यामुळे या वास्तुतही प्रार्थनाच झालीच आहे! मग ती कोणासाठी का असेना!
तु कल्पना कर की समोरची मूर्ती ही स्वामी सर्मथांची उभी मुर्ती आहे! आणि तोच मनात भाव ठेउन नमस्कार कर!''

आम्ही तेथील ताशीव लाकडी बाकड्यावर बसलो. आणि तिथे तिने ''श्री स्वामी सर्मथ जय जय स्वामी सर्मथ...''
असा थोडा वेळ जप केला.
मधुनच आम्हाला आमच्याच या कृतीवरून हसायला येत होतं.हसतही होतो.

मी कधीच कुठल्या चर्चमध्ये खास ठरवुन गेलो नाही.

पण मित्रांसोबत पहिल्यांदा गोव्याला गेलो असताना जुन्या गोव्यातील प्रसिद्ध प्रचंड मोठे cathedrals,
मँगलोरचं मोठं चर्च,म्हैसुरचं अवाढव्य चर्च असो माहीमच चर्च किंवा पुण्यातील कँप, कोंढव्यातील छोटंसं चर्च असो मी नेहमी समोरील येशूच्या मूर्तीला' दत्तगुरूंची मुर्ती आणि पुढ्यात जळत असलेली 'मेणबत्तीला' निरंजन म्हणुनच बघतो.

आणि सरळ दोन्ही हात जोडुन नमस्कार करतो.

उगाच इतरांचं पाहुन अंगावर स्वस्तिक (Cross) वगैरे काढत नाही.

मला नेहमी येशु आणि आपल्या ज्ञानेश्वर माउली  मध्ये साम्य जाणवतं.

मुस्लीम ,सुफी पंथात ईश्वराला प्रेयसी म्हणुन आळवलं जातं.त्यांची भक्तीगीतातही तोच भाव असतो.
तर ख्रिस्तिंमध्ये ''आकाशातील पिता''
म्हणुन आळवतात.

पण आपल्या हिंदु धर्मातच ईश्वराला ''माऊली'' आई समजुन पुजलं जातं.

येशु आणि ज्ञानेश्वर माऊलीत त्यांच्या जीवन पद्धतीवरून मला काही साम्य जाणवतं.

दोघांमधीलही दैवीपणा तत्कालीन समाज ओळखु शकला नाही.दोघांचाही तत्कालीन ठिसुळ मानसिकता असलेल्या hardcore fundamentalist समाजाने छळ केला.

आणि दोघांनीही त्याबद्दल मनात राग न धरता समाजाला माफ तर केलेच अधिक त्यांच्या भल्यासाठी  ईश्वराकडे प्रार्थनाही केली.

''Forgive them...they don't know  what they r doing..''असं काहीसं येशुंनी म्हटलं पण आमच्या ज्ञानेश्वरांनी तर सर्वांसाठी ईश्वराकडे ''पसायदान'' मागितलं.

'' जे खळाची व्यंकटी सांडो...''

खल व्यक्तींचा नाश होवो असे म्हटले नाही तर त्यांची ''खल प्रवृत्ती'' नष्ट होवो म्हटले.

''Autobiography of Yogi'' या जगविख्यात पुस्तकात योगानंदांनी कृष्णाचा आणि येशुचा सबंध, त्यांचे गुरू महाअवतार,दत्तगुरू व येशुंचा आंतर संबंध, भगवत्गीतेतील, व इतर धर्मग्रंथातील between the lines मधील अर्थ सांगितलाय.तोही वाचनीय आहे.

"The Apprenticed to the living Himalayan master" या पुस्तकातही ''श्री एम'' यांनी असेच काही सुवर्णमध्य विशद केले आहे.

तेव्हा नाताळ हा सुट्टी म्हणुनच एन्जोय करणाऱ्या,सहज चर्चमध्ये चक्कर टाकणाऱ्यांना, सर्वांना (पण एखाद्या प्रचारकाच्या प्रचाराला  भुलुन 'कन्व्हरटेड बदलेल्या' उथळ नाठाळ अशा 'नवं ख्रिस्ताना'' सोडुन) नाताळाच्या सर्वांना शुभेच्छा.

 कारण जे आधिच्याचे,एकाचे होउ शकले नाहीत ते नव्याचे दुसऱ्याचे तरी काय होणार!!!

शुभेच्छा.

श्री गुरूदेवदत्त.

- अभिजित  पानसे