इज इट अ राईट चॉईस बेबी साहा?

"इज इट राईट चॉईस बेबी साहा?"

बहात्तर तासाने , ज्याची सर्व क्रिकेटप्रेमी वाट बघत आहेत तो दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा सुरू होतोय. खुद्द भारतीय संघाने ज्या दक्षिण आफ्रिकेच्या दौऱ्याची तयारी केली काही महिन्यांपूर्वी सुरू केली, त्याचा श्रीगणेशा बहात्तर तासाने 'कसोटी' सामन्याद्वारे होतोय.

सगळेजण या दौऱ्याबद्दल आपापले मतमतांतरे नोंदवत आहेत. भारताची बॉलिंग ठीक होईल का! प्रथमच सामील झालेला बुमराह कशी बॉलिंग करेल..कोहली, अजिंक्य राहाणे सोबत भारताची बॅटींग आफ्रिकेत कशी होईल , की भारतीय टीमच्या बॅटिंगची 'काशी' होईल!
2017 मधील भारतीय क्रिकेट टीमचं यश आफ्रिकेतसुद्धा कायम राहील का! प्रत्येक खेळाडूनुसार आखणी केली जात आहे. पण या सगळ्यात भारतीय संघाची एक अत्यन्त महत्वाची बाजू दुर्लक्षित राहते आहे ती म्हणजे "विकेट कीपर"! यष्टीरक्षक!

महेंद्रसिंग धोनीने 2014- 015 मध्ये ऑस्ट्रेलिया दौऱ्यावर असतानाच कसोटी क्रिकेटमधून निवृत्ती घेतली तेव्हापासून भारतीय कसोटी टीममध्ये विकेट किपर रिद्धीमान साहा आहे. त्या दौऱ्यानंतर  भारतीय संघ उपखंडाबाहेर  मजबूत संघविरुद्ध कसोटी खेळायला , मोठा दौऱ्यासाठी गेला नाही, त्यामुळे विकेट किपर म्हणून रिद्धीमान साहाची अजून खरी 'कसोटी' परीक्षा झालीच नाही आहे.

विकेट किपरमध्ये जे चातुर्य, यष्टीरक्षणाची कला असावी लागते ती रिद्धीमान साहा मध्ये संपूर्णपणे आहे ; परंतु भारतीय टीममध्ये फक्त विकेट किपर महत्त्वाचा नसून तो चांगला फलंदाज असणेही तितकेच गरजेचे असते विशेषत्वे उपखंडाबाहेरील कसोटी दौऱ्यामध्ये.

एक काळ होता जेव्हा, नयन मोंगिया , साबा करीम, पार्थिव पटेल हे विकेट किपर भारताने बघितले आहेत, एकप्रकारे सहन केले आहेत. यांमध्ये नयन मोंगिया हा सर्वोत्तम विकेट किपर होता पण तो स्वतः किंवा यापैकी कोणीही योग्य, सुदृढ, विश्वसनीय 'फलंदाज' नव्हते. एकीकडे ऑस्ट्रेलियाकडे ऍडम गिलख्रिस्ट , श्रीलंकेकडे संगकारा , झिम्बाब्वेकडे अँडी फ्लॉवरसारखे जबरदस्त विकेट किपर आणि तितकेच महान फलंदाजही होते. भारताची ही बाजू मात्र लंगडी होती.

परंतु पूढे महेंद्रसिंग धोनी युग सुरू झाले, आणि जबरदस्त प्रभाव टाकणारा विकेट किपर आणि फलंदाज भारताला मिळाला. संघाचा 'बॅलन्स' सुरेख जमला!
पण आता प्रथमच भारत उपखंडाबाहेर एका मोठ्या आणि अत्यन्त महत्वाच्या आणि कठीण दौऱ्यावर जात आहे. हे 2018 वर्षात भारतीय संघाला भारताबाहेर खेळायचं आहे त्यामुळे "विकेट किपर" ही बाजू परत एकदा भारताची काहीशी कमकुवत झाली आहे.

2015 मध्ये ऑस्ट्रेलिया कसोटी मालिकेत महेंद्रसिंग धोनीने निवृत्ती घेण्याच्या आधी अॅडीलेड येथे झालेल्या प्रथम कसोटी सामन्यात धोनी तंदुरुस्त नसल्याने धोनीच्या जागी रिद्धीमान साहा खेळला होता, पण अगदी हाती तोंडी आलेला घास याच राईट चॉईस बेबी साहाने एक वाईट फटका मारण्याच्या नादात बाद होऊन घालवला होता.  आणि कॅप्टन कोहली आणि मुरली विजयची सर्व मेहनत वाया घालवली होती. त्या सामन्यात विजयने 99 धावा तर प्रथमच कप्तानी करत असलेल्या कोहलीने चौथ्या इनिंगमध्ये लक्षाचा पाठलाग करत मोठं शतक काढलं होतं. पण अगदी थोड्या धावांनी
भारत हरला होता. तेव्हाच धोनीचे संघात महत्व  आणि साहाची कमकुवत बाजू लक्षात आली होती. त्यानंतर बहुतेक कसोटी सामने भारत , भारतात किंवा उपखंडात खेळला आहे.

या दक्षिण आफ्रिका दौऱ्यावर भारताला तीन कसोटी सामने खेळायचे आहेत. आजवर अगदी 1997 पासून प्रत्येक दक्षिण आफ्रिका दौरा भारतासाठी कटू आठवण ठरली आहे. एकेकाळी अॅलन डॉनल्ड, शॉन पोलॉक, मॅकमिलनने भारतीय संघाचे तोंडचे पाणी पळवायचे. तेव्हा नयन मोंगिया आणि सबा करीम विकेट किपर होते.  त्यानंतर 2007 च्या दौऱ्यावर धोनी आणि पार्थिव पटेल ,2010,  2014 मधील दौऱ्यातही खुद्द महेंद्रसिंग धोनी कर्णधार आणि यष्टीरक्षक असूनही भारतीय संघाची हार झाली होती.
दक्षिण आफ्रिकेत स्विंग, सीम आणि बाऊन्स हे तिन्ही कर्दनकाळास पोषक गोष्टी असतात; त्यामुळे भारतीय उपखंडात खेळण्याचा जास्त अनुभव असलेली टीमची तिथे अवस्था बिकट होते.

विकेट किपर हा अत्यन्त महत्वाचा खेळाडू असतो. सतत दिवसातील किमान 500 आणि जास्तीत जास्त 540 बॉल्सपैकी प्रत्येक बॉलवर त्याला लक्ष केंद्रित करायचं असतं , एकही चूक महागात आणि खलनायक बनवणारी ठरू शकते. अश्यावेळी तो फलंदाज म्हणून कमकुवत असेल तर संघासाठी ते बहुतेकवेळी वाईट ठरतं.

सद्यस्थिती बघता विराट कोहली रवी अश्विनला विकेट किपर साहाच्या आधी फलंदाजीला पाठवतो. यावरूनच साहाची बॅटींग अजून भक्कम नाही हे कळतं , अर्थात आर अश्विन एक चांगला फलंदाजही आहे हे ही यातून कळतं. त्यामुळे पाच जानेवारीपासून सुरू होणाऱ्या कसोटी सामन्यात, संपूर्ण दौऱ्यात साहाची कसोटी लागणार हे शंभर टक्के सत्य.
"यही है राईट चॉईस बेबी साहा" हे त्याला दाखवून द्यावं लागणार आहे!

-अभिजित दिलीप पानसे

सगळेजण या दौऱ्याबद्दल आपापले मतमतांतरे नोंदवत आहेत. भारताची बॅटींग आफ्रिकेत कशी होईल, भारताची बॉलिंग ठीक होईल का, की भारतीय टीमच्या बॅटिंगची 'काशी' होईल...?! २०१७ मधील भारतीय क्रिकेट टीमचं यश आफ्रिकेतसुद्धा कायम राहील का! प्रत्येक खेळाडूनुसार आखणी केली जात आहे. पण या सगळ्यात भारतीय संघाची एक अत्यन्त महत्वाची बाजू दुर्लक्षित राहते आहे. ती म्हणजे "विकेट कीपर"! यष्टीरक्षक! http://www.inmarathi.com/indian-teams-wicket-keeper-wriddhiman-saha/सगळेजण या दौऱ्याबद्दल आपापले मतमतांतरे नोंदवत आहेत. भारताची बॅटींग आफ्रिकेत कशी होईल, भारताची बॉलिंग ठीक होईल का, की भारतीय टीमच्या बॅटिंगची 'काशी' होईल...?! २०१७ मधील भारतीय क्रिकेट टीमचं यश आफ्रिकेतसुद्धा कायम राहील का! प्रत्येक खेळाडूनुसार आखणी केली जात आहे. पण या सगळ्यात भारतीय संघाची एक अत्यन्त महत्वाची बाजू दुर्लक्षित राहते आहे. ती म्हणजे "विकेट कीपर"! यष्टीरक्षक! http://www.inmarathi.com/indian-teams-wicket-keeper-wriddhiman-saha/