लाईफबॉय है जहाँ..

दोन वर्षांपूर्वी फेसबुकवर आलो तेव्हा दिवाळीत कोणीतरी पोस्ट केलं होतं की "मोती साबण हा जातीयवादी साबण आहे!"  तेव्हा असलं काही  वाचून मोठा धक्का बसला होता नंतर हळूहळू कळत गेलं की असले जातपात वरून इथे घातपात चं राजकारण केलं जातं.
तेव्हापासून काही साबण दिसलेत की काही भाव प्रकटतात. मी जातपात न मानणारा असल्याने त्याचं वेगळ्या प्रकारे वर्गीकरण करतो.

#पिअर्स:- वाहहह! हे ऑलटाईम फेव साबण! पण एकेकाळी जेव्हा नवं नवं हे साबण आलं होतं ,यावर फक्त स्त्रियांची मालकी होती. हळूहळू पियर्स फेमिनिस्ट साबण पुलिंगासाठी खुला होत गेला.
लहानपणी हमखास हा साबण डोळ्यात जाई आणि डोळ्यांची खूप आग होई. शिकेकाईचं पाणी डोळ्यात गेल्यावर जितकी आग होई तितकिच पियर्सचा फेस गेल्यानेही व्हायची! याची आरस्पानी ,पारदर्शी नीलमणी आवृत्ती अधिकच सुंदर! कित्येकदा हा साबण मला खावासा वाटतो.
हे पियर्स साबण आणि  Pierce Brosnan ब्रॉस्नन हे दोघेही फार आवडतात. 'पियर्स' ब्रॉसन च्या डोळेही निलमणी पियर्स साबणासारखेच वाटतात.

#लक्स :- हा मास साबण. साबणातला सलमान खान!अत्यन्त लोकप्रिय, सर्व  सामाजिक, आर्थिक स्तरापर्यंत पोहचलेला.
हॉटेल्समध्ये पनीर बटर मसाला किंवा दाल फ्राय जितकी विकली जाते तितक हे लक्स साबण दुकानातून विकलं जातं.
 साबणाचं नाव यादीत लिहिलं नसेल तर दुकानदार सरळ लक्स साबण गिऱ्हाईकाच्या झोळीत टाकतो.

हा जरी मास साबण असेल तरीही याची जाहिरात मात्र  चित्रपटसृष्टीतील त्या त्या काळातील उच्च नायिकाच करत असते.पण स्त्रियांचा लाडक्या शाहरुख खानने मात्र ती परंपरा खंडित केली.
शाहरुख खां ने बाथटब मध्ये पहडुन लक्स ची जाहिरात एके काळी केली होती. लक्सच्या जाहिरातीत झळकलेला  तो पहिला पुरुष होता.

#लिरील साबण:- अण्णा हजारेंच्या उपोषण इन्स्टिटय़ूटमध्ये जो कोणी ऍडमिशन घेतो त्याचं करिअर सेट होतं. अशी अण्णाचरणी श्रद्धा आहे.तसंच लिरील साबणाचंही.

 लिरील साबणाची जाहिरात केल्यावर कुठलीही फेस व्हॅल्यू नसलेली "प्रीटी झिंटा" चं नशीब फळफळलं. ती दिलसे सोल्जर बनली.
अरविंदा स्वामी केजरीवालांना कुठे होतं फेस व्हॅल्यू! लेकिन अण्णा के दर पे जो कोई आये खाली हात कभी ना जाये!
अशीच श्रद्धा लिरील साबणाबद्दल ही आहे मॉडेल्समध्ये! लिरील साबणाची जाहिरात केल्यावर बॉलिवूडचे दरवाजे उघडतात. असं म्हंटात.
ही लिरील साबण माझी खूप आवडती. तिचा लिंबू रंग बघून, सुगंध घेत लहानपणी तिचा दाताने तुकडा तोडून खायचीच इच्छा होई.

#संतूर:- हे साबण फक्त "ममा स्त्रीने" वापरायचं असतं असा संकेत आहे. आपल्या मुलीला आधीच सांगून ठेवायचं असतं की थोड्यावेळाने मला ममा, आईडी अशी हाक मारायची! आणि आपण इम्प्रेशन हाणायचं!
हे पिवळं साबण वापरताना आपल्या मुलाबाळाची मदत गरजेची असते.

जाहिरातील संतूर महिमा पाहून, काही लग्नाळलेले, संसाराळलेले, मुलंबाळं असलेले पुरुषही ,नव जॉगर्स, नव केस डायर्स, नव जीमर्स सडाफटींग दिसण्यासाठी लपून छपून  संतूर साबण वापरतात असं कानावर आलंय.

संतूर सुद्धा मास साबण .लक्स ला टक्कर देणारं.

#Doveडव :- स्त्रियांच्या पर्सपासून आणि आणि त्यांच्या डव साबणापासून पुरुषांनी दूरच राहावे अशी ताकीद आहे.
हे अस्सल फेमिनाईन साबण! स्त्रियांसाठी राखीव! डव ला पुरुषांचा स्पर्श वर्जित आहे म्हणतात.
 हे साबण म्हणजे मलाई! पुरुष हे साबण वापरत नाहीत पण डोव साबण वापरलेल्या मुलीच्या गालावर "वुगली वुगली वौश " करताना स्वर्गीय आनंदप्राप्ती  मात्र घेता येते.

#सिंथॉल:- हा अस्सल मॅसक्यूलिन साबण! पिळदार शरीर छातीवर केस वगैरे असलेला पुरुष सिंथॉल च्या फेसात छाती काखा घासतोय ! असा हा ताजातवाना फील देणारा स्ट्रॉंग गंध सुगंध असलेला साबण.

यानंतर #निविया हे स्त्रीलिंगी, #हिमालया हे उभयलिंगी साबण ही येतात.

#डेटॉलसोप :- एकदम उग्रवादी साबण! या साबणाने अंघोळ केल्यावर निर्जंतुक झाल्याचं फील येतंच.

#मेडिमिक्स :-  ध्यान से देखीये इस साबण को! ये आम घरोमे नही पाया जाता है!
साबणातील ही प्रजाती खास आहे. बाजारात ही सहजसहजी दृष्टीस ही येत नाही. फक्त हॉटेल्स मध्येच मेडिमिक्सची राजमलाई सारखी वडी मिळते. हे असं का, हे आजवर कळलं नाही. हॉटेल्सवाले या राजमलाई, किसमिबार मेडिमिक्स वड्यांची डिलिव्हरी घेताना लपून उशिरा रात्री वर्सोवासारख्या समुद्र किनारी , सर्व सामान्य जनतेच्या हाती लागू नये म्हणून खुफिया तरिकेसे "कोड वर्ड"  सांगून डिलिव्हरी घेत असतील का अशी एक गुरू शंका येते.

बाकी सर्व " हिरव्या रंगाच्या "साबणाचा  गन्ध हा एकसारखाच असतो. हमाम मे हमाम, मेडिमिक्स सारे ही एकसारखे!

यानंतर काही खास साबण येतात हे सामान्यतः कोण्या धार्मिक गुरू , योग गुरूंचं धार्मिकतेचं "स्टार्ट अप" नीट सुरू झालं की ते लोक आपापल्या साबणा बाजारात करतात.
यात मग प्रथम "गोमय साबण"  असतेच असते. गोमूत्र, गोशेण यांपासून तयार केलेल्या साबणाचे सेल लावतात.
संथ आसाराम बावानेही त्यांच्या चलतीच्या काळात अश्या साबणा विकल्या. आता योगगुरूही विकताहेत.

#लाईफबॉय:- झाले बहु होतील ही बहु पण यासारखा हाच!
जेव्हा जेव्हा साबणांचा इतिहास लिहिला जाईल या साबणाशिवाय त्या इतिहासाला पूर्ण फेस येणार नाही.
लाईफबॉय ! एकेकाळी देशाने सोन्याचा धूर निघताना पहिला आहे तसा या साबणाचा घराघरात, बंगला, घर, झोपडीत स्वतःचा फेस निघताना पहिला आहे. "घरोघरी लाईफबॉयच्या अंघोळी" होत.

साबण या स्त्रीप्रधान, स्त्री वर्चस्व असलेल्या क्षेत्रात जमिनीशी, सामान्य माणसाशी नाळ जुळलेला, फेसाळलेला हा पुरुषी साबण!
पण कशी नशिबाने थट्टा आज मांडली! काळच्या महिम्यात , जो एकवेळ स्थूलरुपात निर्वस्त्र स्त्री पुरुषांच्या  अंगाखांद्यावर फिरला..फेसाळला आज तो 'द्रवरुपात' फक्त टॉयलेट्समध्ये हस्तप्रक्षालनासाठी उपयोगी पडतोय!
"आता उरलो फक्त वामहस्त प्रक्षालनापूरता!"

शेवटी
#म्हैसूरसँडल :-  हा आहे साबणांमधील राजहंस! अस्सल खानदानी साबण!
या साबणाची जाहिरात होत नाही. लोकांना विकत घ्या म्हणून मागे लागत नाही. आपलं श्रेष्ठत्व आपली रॉयल्टी तो जपतो!
म्हैसूर सँडल सहजासहजी मिळत ही नाही.
मोती साबणाचं सर्वोत्तम पर्याय हाच!

अश्या प्रकारे फेसाळलेली साबण संहिता, साधं'सोप' महात्म्य  येथे संपले आहे.
बाकी आपल्याला साबण नसली तरी चालून जातं.वेळ पडल्यास आपण निरमा,व्हील, टाईडनेही आपली गेंड्यासारखी राठ जाड कातडी धुवू शकतो.

-Abhijeet Panse